Berry van Berkum, Dirk Luijmes, Jetty Podt (orgel) en Andre Groen (slagwerk)
Hannes Minnaar
Virtuoos pianist voor even organist
‘De misschien wel beste pianist van Nederland zou ook op het
orgel internationaal carrière kunnen maken’, scheef De Volkskrant
in een recensie na een concert van Hannes Minnaar op orgel. Sinds
enkele jaren geeft pianist Minnaar jaarlijks ook enkele orgelconcerten.
Zelf noemt hij het een uit de hand gelopen, min of meer
professioneel geworden hobby die hij ieder voorjaar weer voor even
oppakt. Zo speelde hij onder meer in Amsterdam, Breda, Groningen
en Zutphen. In zijn jonge jaren startte Minnaar ook als organist,
maar het was uiteindelijk de piano waar hij de meeste roem mee
behaalde. Als pianist soleerde hij met vrijwel alle Nederlandse orkesten,
waaronder het Koninklijk Concertgebouworkest.
Midden vorige eeuw was Duitse neobarokmuziek
erg populair. Nu wordt deze nog maar
zelden gespeeld, zeker niet in Nederland. We
kunnen daarom sinds lange tijd uitkijken naar
de composities van Paul Hindemith en Hugo
Distler die Dorien Schouten op haar programma heeft gezet. Dat
programma draagt de titel Verwachting. Na het gedicht Advent van
Rainer Maria Rilke en de partita van Distler over het adventslied Nun
komm der Heiden Heiland sluit ze haar concert af met de vervulling
van die verwachting in enkele delen uit La Nativité du Seigneur van
Olivier Messiaen. foto: Simon van Boxtel
5
Een helder en speels drieluik, symfonische
klanken en mysterieuze akkoorden:
Dirk Luijmes neemt ons mee naar de Église
Sainte-Clotilde in Parijs. Van de beroemde organisten
die daar het Cavaillé-Coll-orgel bespeelden
koos hij er drie uit. Nummer één is natuurlijk César
Franck, die zijn opvolgers Gabriël Pierné en Charles Tournemire in
de leer had. Bleef Pierné de taal van zijn leermeester spreken, Tournemire
toverde nieuwe, mystieke klanken uit de pijpen. Het finalewerk
is vanavond een orgelbewerking van Prélude, Choral et Fugue,
dat Franck oorspronkelijk voor solo piano heeft gecomponeerd.
‘Hij maakte in de finale vooral indruk met een
prachtige minimal music improvisatie die de jury
van begin tot eind in spanning hield’, zegt een
van de juryleden van het Internationaal Orgelimprovisatieconcours
in Haarlem over de improvisatiekunst
van Enno Gröhn. De Duitse organist heeft dit concours in
2024 gewonnen en ontving ook de publieksprijs. Al eerder won hij
beide prijzen op twee improvisatieconcoursen
in eigen land. Gröhn
maakt snel naam in binnen- en buitenland door zijn fantasievolle en
virtuose orgelspel, en zal vandaag zijn improvisatietalent in Nijmegen
laten horen.
Reitze Smits schreef drie orgelbewerkingen
van composities die Johann Sebastian Bach
voor klavecimbel en luit had gemaakt. Daarnaast
speelt hij orgelbewerkingen die Bach
zelf gemaakt heeft van zijn eigen werk en
componisten die hij bewonderde, maar die
oorspronkelijk voor andere instrumenten
waren bedoeld. Smits begon met het maken
van bewerkingen toen hij organist was in de
Maartenskerk in Zaltbommel. Omdat er volgens
hem voor het laat 18e-eeuwse orgel in
die kerk weinig geschikte orgelwerken waren
te vinden, zocht hij zijn toevlucht buiten
de orgelmuziek. En zo kon hij het repertoire
voor orgel ook veelzijdiger maken.
De Italiaanse organist Francesca Ajossa (1999)
mag met recht de titel Jong talent dragen. Ze
voltooide drie studies - haar bachelor, master of
music en de masterstudie Claviorganum- met
de hoogste onderscheiding en won prijzen op
internationale orgelconcoursen. Ajossa werkt
momenteel in Nederland en België (Leuven).
Haar concert draagt het thema ‘Water’. Bij Christ,
unser Herr, zum Jordan kam van Johann Sebastian Bach spreekt
de titel voor zich. In Fantaisie no.2 en Ré bémol majeur van Camille
Saint-Saëns en Ad nos, ad salutarem undam van Franz Liszt is de
bron wat meer verborgen. Het gedicht Römische Fontäne van Rainer
Maria Rilke sluit mooi aan op haar programma.
12 augustus
Wibren Jonkers
Winnaar Martini Orgelconcours
Eveneens jong en talentvol is Wibren Jonkers
(1999). Hij won in 2024 het Martini Orgelconcours
na een zeer spannende finale. Verrast was hij
wel, want het was de eerste keer dat hij – nog
studerend aan het Conservatorium in Amsterdam
- meedeed aan een internationaal festival. In een interview met
Podium van NPO Klassiek wordt hem de vraag gesteld wat goed
orgelspel is. ‘Recht doen aan het instrument waarop je speelt en het
zo mooi mogelijk laten klinken. Jouw rol als organist is geslaagd als
je het instrument en de muziek tot een twee-eenheid kan smeden.’
Het lastige is dat elk orgel weer anders speelt. Bent u benieuwd naar
wat hij uit het Königorgel haalt?
Als u in één concert een mooi overzicht
van de Franse orgelmuziek van de 19e en
20ste eeuw wilt horen, dan is het concert
van Ko Zwanenburg een must. Hij speelt een representatieve
samenvatting van de typisch Franse symfonische orgelmuziek.
Charles-Marie Widor, César Franck, Louis Vierne, Olivier Messiaen en
Thierry Escaigh, deze vijf belangrijkste componisten passeren de
revue. Een zeer afwisselend programma met groots en meditatief
De koraalpartita Sei gegrüßet Jesu gütig wordt ook wel de
‘Goldbergvariaties voor orgel’ genoemd. De compositie omvat 11
verschillende bewerkingen van hetzelfde koraal. Daarin past Bach
allerlei verschillende ritmische figuren toe. Jetty Podt plaats dit
grootschalig variatiewerk centraal in haar concert. Ervoor en erna
speelt zij niet-koraalgebonden werk van Bach. Daarin passeren alle
stemmingen de revue: te beginnen met een lyrische Fantasia en
fuga in c-mineur en eindigend in een stralend preludium en fuga
in C-majeur. Met de laagste toon van het orgel in de bas als een
allesomvattend slotakkoord
Karol Mossakowski is organist titulair van de Parijse Église Saint Sulpice.
Deze kerk is bekend door het grote orgel van Aristide Cavaillé-
Coll dat nog in originele staat is. Dit orgel is kandidaat om opgenomen
te worden in de Werelderfgoedlijst van Unesco. Mossakowski
volgde ruim twee jaar geleden Daniel Roth - die vier jaar geleden in
Nijmegen te gast was - op
en treedt daarmee in de
voetsporen van gerenommeerde
Franse organisten
zoals Charles-Marie Widor
en Marcel Dupré. Mossakowski
wordt gewaardeerd
om zijn interpretaties en
improvisaties en geeft
wereldwijd concerten. Dit
concert is in samenwerking
met Stichting Vox Humana.
The Lodger: A Story of the London Fog is een Britse stille film van regisseur Alfred Hitchcock uit 1927. Het is zijn derde film en wordt vaak genoemd, ook door hemzelf, als de eerste echte ‘Hitchcockfilm’. De film is gebaseerd op het boek met dezelfde titel van de Engelse schrijfster Marie Belloc Lowndes uit 1912. De film draait om Jonathan Drew, een nieuwe kamerhuurder in het pension aan huis van Mr. en Mrs. Bunting. Wanneer een seriemoordenaar genaamd The Avenger de slecht verlichte straten van Londen terroriseert, verdenken zijn huisgenoten hem. Reeds vroeg in de film is te zien hoe deze seriemoordenaar een paar vrouwen stalkt en vermoordt.
De film wordt live begeleid door de Nijmeegse concertorganist en improvisator Berry van Berkum; trompettist Ruben Drenth geeft de plottwisten extra kracht mee.
Paul Klee en Johann Sebastian Bach, wat hebben die met elkaar te
maken? Heel veel, zo zal blijken tijdens deze betoverende voorstelling.
Paul Klee was zelf getalenteerd violist, maar besloot dat zijn
échte talent bij het schilderen lag. Muziek speelde altijd een rol in
zijn schilderen, met name de polyfone muziek van Bach. Heel wat
schilderijen kregen muzikale titels zoals Rote Fuge, Polyfone Strömungen
en Im Bachsen Stil.
In de voorstelling Klee droomt Bach gaan we op zoek naar de
verbinding tussen klanken en kleuren en hoe Klee op unieke
wijze Bachs muziek in vormen vastlegde. Deze voorstelling
reist door het hele land, waarbij steeds andere organisten
optreden. In Nijmegen zal Dirk Luijmes een intense
uitvoering van delen uit Bachs Musikalisches Opfer op
het magistrale Königorgel garanderen. Marcel Wierckx
dompelt daarbij het publiek onder in live gegenereerde
lichtprojecties.
Berry van Berkum zal weer voor een prachtige
uitvoering van La Nativité du Seigneur
van Olivier Messiaen zorgen. In deze
orgelcyclus schetst Messiaen aan de hand
van negen meditaties het verhaal van de
geboorte van de Christus. Het woord
‘meditatie’ voor de verschillende delen
is een bewuste en goed te begrijpen
naam. De religieuze beleving en
betekenis van Kerst, niet het verhaal,
staan voorop. De thema’s van de delen
komen niet direct uit het traditionele
kerstverhaal, maar zijn visoenen,
mystieke ervaringen, blikken in
hemelse sferen.
Dit concert begint net als alle
zomerconcerten
om 20.15 uur.