“In deze lezing proberen we de ziel van Maarten Luther bloot te leggen. We bekijken leven en werk van deze kerkhervormer nu eens niet vanuit een theologisch maar vanuit een psychologisch perspectief. Omdat Luther ongekend veel heeft geschreven, zijn verzameld werk bevat 120 delen, zijn het zijn brieven die de mens Luther heel dichtbij brengen. Bijna alle brieven die Luther geschreven heeft zijn bewaard gebleven. De brieven geven een schat aan informatie over hoe hij zijn theologie ontwikkelde. Maar ook over heel aardse dingen als wat hij at, hoe hij zich kleedde en met wie hij die avond aan tafel doorbracht. In zijn brieven komt de reformator naar voren als een uiterst explosief en instabiel mens.
Naast zijn koppige karakter was hij ook een zeer emotioneel mens. Heel vaak had hij, zoals hij zelf schreef, last van ‘aanvallen van de duivel’. Hij voelde zich dan eenzaam, onbegrepen en een mislukkeling. Vandaag zouden we hem ‘depressief’ genoemd hebben. Luther had eigenlijk twee kanten. Enerzijds was hij arrogant en zelfverzekerd, aan de andere kant twijfelde hij voortdurend aan zichzelf en zijn roeping. Zijn huwelijk met Katharina en zijn kinderen waren een belangrijke basis om zijn ongedurige en onstuimige leven vol te houden. In sommige boeken en artikelen wordt Luther omschreven als een vrolijke prediker die van het leven genoot. Dit is een vertekening van de waarheid. Zijn brieven tonen vooral een sombere geest die continu naar bevestiging zocht.
Steeds wist Luther door provocerende acties in het nieuws te komen. Wanneer hij de pauselijke bul met zijn veroordeling tot ketter gaat verbranden laat hij een stadsomroeper heel Wittenberg optrommelen. Wanneer de vlammen aan de bul likken staat het hele stadsbestuur en alle belangrijke burgers toe te kijken. Luther was ondanks zijn onzekere karakter allerminst bang om de openbaarheid op te zoeken. Hij had het lef om de machtige katholieke kerk en de paus te trotseren. Zijn geloof in de vrijheid van de individuele mens, die voor de liefde van God niet afhankelijk is van een paus bisschop of priester, gaat voor alles.
Luther houdt een vurige pleidooi voor de vrijheid van de individuele mens in een roerige tijd. De Turken staan voor de muren van Wenen, de macht van de burgerij groeit en de standenmaatschappij wankelt en nieuwe technische ontwikkelingen veranderen de maatschappij. Dat de wereld verandert is niet nieuw. De gedachten van Luther vormen de grondslag voor een nieuwe mensvisie en samenleving. Zijn invloed op ons moderne denken is enorm”.
Jeroen Jeroense is predikant te Elst en een bekend denker en schrijver over de rol en plaats van religie in de maatschappij.
Cultureel centrum de Kinkel