De Amerikaanse folk-zanger Townes van Zandt staat bekend om zijn poëtische en zwartgallige blues. Maar toen hij eens in een interview werd gevraagd waarom zijn liedjes toch zo verdrietig zijn, antwoordde hij: 'Blues is happy music!' Een prachtige frase, omdat zij de oppervlakkige en misleidende tegenstelling tussen geluk en verdriet in één zin opheft. Want de blues van Townes is "happy", niet omdat ze zo vrolijk klinkt en er geen verdriet in zit, maar juist omdat ze de realiteit van verdriet bevestigt en vorm geeft.
Geluk moeten we niet zoeken in de eenvoudige afwezigheid van verdriet (wie gaat er nu door het leven zonder verdriet?), maar juist in een expressieve omgang met verdriet. Alleen door een erkenning van de duistere en moeilijke aspecten van het leven kunnen we echt van het leven in haar volheid genieten. Iets dergelijks zult u ongetwijfeld eerder hebben gehoord. Maar hoe geven we die donkere aspecten van het leven gestalte? Daarvoor hebben we woorden, beelden, concepten en metaforen nodig, kortom – we hebben een taal nodig.
Een expressieve taal is des te belangrijker, wanneer dat waar we over willen spreken van zichzelf al zo duister en obscuur is. In de Europese traditie is er eeuwenlang zo'n taal geweest. Vanaf de oud-Griekse tijd tot in de 19e eeuw werd zij doorgegeven via een levende traditie van filosofen, artsen, dichters, schrijvers en kunstenaars, totdat ze recentelijk begon te vervagen: de taal van de melancholie.
Robert Vinkesteijn is historicus van de filosofie aan de Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in de Griekse filosofie. Hij publiceerde in 2022 zijn eerste boek: Philosophical Perspectives on Galen of Pergamum.Een gedurige fascinatie met de notie melancholie leidde tot een volgend boekproject: The Language of Melancholy: A Historical-Philosophical Exploration of its Potential (verwacht in november 2025).Boekhandel De Toren van Bemmel is aanwezig en biedt gelegenheid boeken aan te schaffen.
Door Gijs Bijlstra
Verdere info volgt.
Door Abdelkader Benali
Verdere info volgt
Door Carina van Leeuwen
Verdere info volgt